
Door Lisa Vermeer
30/08/2011
De stand van de zon en de maan
Leonard Retel Helmrich heeft jarenlang een Indonesisch gezin in Jakarta gevolgd, waarbij het zwaartepunt op de markante dame Humidjah ligt. De documentairereeks "De stand van..." laat het dagelijks leven zien van een gezin zonder veel geld in roerige politieke tijden vlak na het aftreden van Soeharto.De familie bestaat uit moeder en oma Rumidjah, haar zonen Dwi en Bakti en kleindochter Tari wiens moeder is overleden. We volgen hen tijdens vele meer en minder dagelijkse gebeurtenissen, uiteenlopend van een brand in de wijk tot het delen van een appel en van alle tamtam rond de verkiezingen tot de treinreis naar het geboortedorp om te helpen bij de oogst. We leren Rudmidjah kennen als excentrieke dame die worstelt met armoede, actief haar christelijke geloof belijdt en moeite heeft met haar zoons die enigszins uit de pas lopen. Met name Bakti spookt weinig uit en lapt tradities zoals het gehoorzamen van je ouders aan zijn laars. Kleindochter Tari, met wie Rumidjah een hechte band heeft, leren we kennen als peuter en in het laatste deel haalt ze haar middelbare schooldiploma.
Retel Helmrich verweeft alles knap met elkaar en als kijker word je betrokken bij het gezin. Sommige gebeurtenissen heeft hij wel beïnvloed om bijzondere beelden te krijgen, maar zijn camera volgt ook dag in, dag uit het leven zoals het zich voltrekt, gedurende een dermate lange tijd dat de familie er geen erg meer in heeft. Beelden en geluiden van de vele moskeeën en de natuur vormen een rode draad in het drieluik. Daarnaast keert een aantal fundamentele zaken steeds terug: het verlangen naar het platteland vanuit de stad, de verschillen tussen islam en christendom en traditionele gezinsverhoudingen.
De stand van de zon
In De Stand van de Zon, het eerste deel van de drieluik, spelen de politieke omwentelingen een belangrijke rol. Nadat Soeharto aftreedt worden verkiezingen uitgeschreven en vinden er manifestaties plaats waarbij het hele gezin in het rood gekleed aanwezig is. Een grappige scène is eentje waarin zoon Dwi het afkeurt dat zijn moeder een pakket etenswaren heeft aangenomen van één van de kandidaten, terwijl het Rumidjah enkel om het vullen van de maag te doen is. Dit lijkt me ook wel lastig aangezien Tari nog klein is en Bakti enkel wat erbij scharrelt maar niet wezenlijk bijdraagt aan het gezinsinkomen. In het eerste deel gaan we ook voor het eerst mee naar het geboortedorp van Rumidjah waar iedereen meehelpt met de oogst. Het platteland wordt prachtig maar ook meedogenloos neergezet; meer dan de oogst om van te leven is er niet.
De stand van de maan
In het tweede deel, De Stand van de Maan, speelt het probleem van verschillende religies op doordat Bakti een islamitische vrouw wil trouwen. Hij bekeert zich tot de Islam tot verdriet van zijn christelijke moeder. De worsteling met de armoede blijkt als het bijna afbetaalde bankstel uit het huis van Rumidjah wordt opgehaald omdat de betalingen te laat komen. Dit en andere gebeurtenissen doen Rumidjah meer en meer verlangen naar haar geboortedorp, waar ze dan ook besluit naar terug te keren. Het afscheid van Tari als zij met Dwi en Bakti naar Jakarta terugkeert om haar school af te maken is hartverscheurend en de eerste weken zijn voor Rumidjah niet makkelijk, maar ze is wel tussen haar vriendinnen.
Het drieluik heeft internationaal waardering gekregen en biedt prachtig zicht op het leven in Indonesië eind vorige en begin deze eeuw. We leren de gezinsleden goed kennen en maken veel met hen mee en ondanks dat enkele verhaallijnen wel erg onuitgewerkt blijven is deze documentairereeks zeer de moeite waard.
Schijf
De dvd bevat geen extra's. Extra's worden wel beloofd bij de box met de drie documentaires die sinds kort verkrijgbaar is.







DVD

05/07/2011

Filmfreak Distributie

16:9

Indonesisch DD 2.0

Nederlands
