Melancholia

Lars en zijn destructie

We schrijven Cannes 2011. Lars Von Trier neemt zitting tijdens de persconferentie rondom zijn nieuwste film Melancholia. Het begint tamelijk ludiek en dan start Von Trier over zijn begrip voor Hitler. Pijnlijk, maar het is Von Trier dus moeten we het niet al te serieus nemen. De organisatie denkt er anders over en verbant de filmmaker van het festivalterrein - notabene op de dag dat bekend antisemiet Mel Gibson over de rode loper loopt. Na de ophef dan nu eindelijk de film, een titel over het einde van de wereld verpakt in een psychologisch familiedrama.




Justine gaat trouwen in de reusachtige villa van haar zus Claire. Wat begint als een leuk ogend feestje loopt al gauw uit de hand zodra de ouders van Justine en Claire elkaar verbaal in de haren vliegen. Het is slechts het begin van een nachtmerrie die beide zusters teistert en waarbij vooral Justine ten onder gaat aan de druk. Onderwijl beweegt een gigantische planeet - Melancholia geheten - zich richting Aarde om er, zoals wetenschappers claimen, vlak voorbij te razen. Justine voelt echter aan dat het weleens heel anders zou kunnen aflopen.

Melancholia kent vele raakvlakken met Von Triers vorige film Antichrist. Er is een proloog met super slow-motion op de tonen van een klassiek stuk, in dit geval Wagners proloog tot ‘Tristan en Isolde’. Daarna zien we de naam van de filmmaker en de filmtitel op dezelfde wijze in beeld en volgen er hoofdstukken, in dit geval twee: simpelweg getiteld ‘Justine’ en ‘Claire’. Gebleven is ook het in- en indepressieve en cynische wereldbeeld van Von Trier die al jaren leeft op anti-depressiva en zich lijkt af te reageren met duistere films. Ten slotte keert Charlotte Gainsbourg ook terug wat een moedige actie is na haar intense spel in Antichrist.

Tot zover de vergelijkingen. Melancholia begint ongelooflijk prachtig met super-trage beelden, fraaie special effects en zoals gezegd de passende muziek die overigens meerdere malen terugkeert in de film. De proloog kun je eigenlijk zien als een samenvatting avant la lettre aangezien je hier al veel hints kan vinden over hoe de film en de personages zich zullen ontwikkelen. De climax is nog genialer met een onvergetelijk laatste shot gevolgd door pure stilte. Want laten we er niet omheen draaien, Von Trier deed er niet schimmig over: dit is geen film met een happy end en in dat opzicht stelt de regisseur niet teleur!

Helaas is de ruim anderhalf uur die hier tussen zit van een opvallend lager niveau. Goed, de zwart komische lading in het begin is geslaagd maar valt pardoes weg. De film is verder hier en daar opvallend saai en traag. Hij kabbelt maar voort en herhaalt zich regelmatig; er zou zo een halfuur geschrapt kunnen worden. En dan de personages. We weten eigenlijk niks van ze; waarom ze reageren zoals ze reageren en wat hun verleden is. Waarom is Justine geestelijk zo instabiel? Ze heeft een goede baan, een lieve man en lijkt tijdens de eerste minuten na de proloog zelfs dolgelukkig. Waarom wordt Justine door Claire en haar man John in huis genomen terwijl ze overduidelijk professionele hulp nodig heeft? Het zijn antwoorden waarop de kijker graag antwoord wil hebben en door de afstandelijkheid en gebrek aan informatie kun je je eigenlijk geen moment identificeren met de personages.

Aan de acteurs ligt het in ieder geval niet. Kirsten Dunst en Charlotte Gainsbourg zijn beide uitstekend waarbij ik bij een tweestrijd toch de overwinning aan Gainsbourg zou geven ondanks de laureaten voor Dunst. Dat is niet geheel onterecht overigens. Dunst geeft zich letterlijk bloot en moet diep gaan zoals dat hoort bij een Von Trier-film. De bijrollen zijn tevens geen half werk. Kiefer Sutherland, John Hurt, Charlotte Rampling, Stellan Skarsgard en cultheld Udo Kier komen voorbij en zijn ook op dreef. Helaas werkt het script niet altijd met hen mee.

Het is erg zonde dat Von Trier zo episch te werk is gegaan. Had hij het intiemer en intenser gemaakt zoals in Antichrist, dan was dit een meer dan waardige opvolger geweest. Een vreemde vergelijking gaat naar mijn idee op met het evenzo epische en uit de hand gelopen The Tree of Life. Ook dat is een film die een (te) groots thema aanpakt - in plaats van de destructie juist de evolutie van onze planeet - en dit koppelt aan een weinig interessant familiedrama. En ook Malicks film kent prachtige en onmogelijk ogende shots. Beide filmmakers nemen echter wel risico’s en dat is op zich al een compliment waard. Als Von Trier wat economischer was geweest in de speellengte en dichter tot de twee zussen was gekropen was de film net als Antichrist zonder meer een inktzwart meesterwerk geworden. Nu is het een titel die zeker wel de moeite waard is, maar voor het niveau dat Lars Von Trier zichzelf heeft aangemeten over het geheel licht teleurstellend.

Plaats uw reactie

Naam:

E-mail:

Uw e-mailadres wordt niet getoond.