Movies that Matter Festival 2012

Ook dit jaar was Den Haag van 22 tot 28 maart weer het toneel van het Movies that Matter festival. Een festival dat de discussie over mensenrechten en menswaardigheid aan wil wakkeren door een scala aan films en activiteiten te organiseren in de internationale stad van vrede en recht. We pikten ook dit jaar een paar films mee.

Saving Face
Sharmeen Obaid-Chinoy & Daniel Junge



Op zondag 26 maart presenteerde het Prins Claus Fonds kosteloos de internationale première van de documentaire Saving Face. De ingekorte versie van deze film won eerder dit jaar nog de Academy Award voor Korte Documentaire. Daarnaast ontving Sharmeen Obaid- Chinoy recent de hoogste civiele onderscheiding in Pakistan voor haar werk.

Saving Face gaat over de vele (vrouwelijke) slachtoffers ten gevolge van zoutzuuraanvallen in Pakistan. Daar blijkt het niet ongebruikelijk dat boze mannen uit wraak de gezichten van hun vrouw of geliefde onderspuiten met zoutzuur, wat tot zeer ernstige verminking leidt. De film volgt de plastisch chirurg Dr. Mohammed Jawad die in Engeland bekendheid verwierf nadat hij het verminkte gezicht van het model Katie Piper wist te herstellen en nu terug gaat naar zijn Pakistaanse roots om ook de vrouwen in zijn geboorteland te helpen. Daarnaast ligt de focus van de film bij Zakia en Rukhsana, beide slachtoffer van een zoutzuur aanval met een uitgesproken verhaal. Ondanks hun zwaar verminkte gezichten proberen de dames dagelijks hun moed bij elkaar te rapen en te vechten voor gerechtigheid en een betere toekomst.

Het zware onderwerp in Saving Face kent natuurlijk het duidelijke visuele aspect van het probleem, het is niet voor niets dat slachtoffers zeggen dat met de verminking van hun gezicht hun hele leven is geruïneerd. Desondanks weet de film een goede balans te vinden. Aan de ene kant komen de slachtoffers ruim aan het woord maar er wordt ook zeker hoop geboden met oplossingen op meerdere vlakken. Door de wisselwerking van de verschillende verhalen krijgt de kijker een goed onderbouwd beeld van het gehele probleem. Indrukwekkend om te zien dat de camera zijn objectiviteit weet te behouden waar kijkers toch wat andere vragen stellen.

In de Q&A met de filmmakers en enkele van de ‘echte helden’, zoals Daniel Junge ze noemt, blijkt het een wereldwijd probleem te zijn, niet alleen een Pakistaans of Islamitisch probleem. Ondanks dat er al een hoop bereikt is om het probleem te verminderen is er nog een lange weg te gaan. De Engelse directeur van Acid Survivors Trust International voegt er nog wel even snel een dankwoord aan toe dat de bijdrage vanuit de Nederlandse ontwikkelingshulp een onmisbare impact heeft gehad om te komen waar ze nu zijn.



Emergency Shelter
He Yang



Maandag 27 maart volgde de Nederlandse première van Emergency Shelter. Ni Yulan, het onderwerp van deze documentaire, werd onlangs de Nederlandse staatsprijs voor de mensenrechten (de Mensenrechtentulp) toegekend.

In Emergency Shelter komt Ni Yulan aan het woord. De eens zo succesvolle en levenslustige advocate zit in een rolstoel en woont samen met haar man in een tent in een park. Dit alles is het resultaat van haar gevecht tegen het onrecht van de Chinese overheid. Toen Beijing de Olympische Spelen van 2008 toegewezen kreeg werd dit een vrijbrief om huizen te slopen die ‘in de weg stonden’ voor de bouw van infrastructuur, hotels en sportfaciliteiten voor de Spelen. Toestemming werd er aan de eigenaren niet gevraagd en was ook niet nodig, de sloop ging hoe dan ook door. Ni Yulan was getroffen door het onrecht dat deze mensen aangedaan werd en besloot gedupeerde mensen gerechtelijk te verdediging. Deze beslissing kwam haar duur te staan, over verschillende arrestaties werd ze door de politie gemarteld en mishandeld waardoor ze in een rolstoel is beland. Als ze vrij werd gelaten werd ze onder huisarrest geplaatst en zonder pardon zomaar weer een paar dagen vast gezet totdat haar huis uiteindelijk ook werd verwoest.

Ondanks het aangrijpende verhaal van Emergency Shelter mist de documentaire de kracht van de visuele vertelvorm die het gekozen heeft. Het verhaal wordt, ondanks enige chronologie, vrij chaotisch verteld door verschillende advocaten die (zonder enige uitleg) allemaal in het park verschijnen waar ze geïnterviewd worden. He Yang kiest voor een handheld camera stijl waarbij hij af en toe abrupt naar een ander persoon overgaat, alsof hij bang is om een belangrijk visueel beeld te missen terwijl het ‘eindeloze’ kijken naar pratende mensen visueel weinig aantrekkingskracht heeft. Af en toe wordt de interviewreeks onderbroken door een titel of een aantal foto’s maar verder is in termen van de cameravoering de introductie en het slot van de film het aantrekkelijkste; omdat de kijker ziet hoe Ni Yulan nu leeft, hoe iedere ochtend de tent wordt opgeruimd en ’s avonds weer opgezet en zij met haar handicap omgaat. Wellicht is het gezien het onderwerp en de situatie in China de enige mogelijkheid om dit verhaal naar buiten te brengen, Ni Yulan zit momenteel weer in de gevangenis. Maar het gekozen medium maakt het voor de geïnteresseerde kijker erg moeilijk om tot het einde te blijven zitten, wellicht was een radioprogramma beter geweest. Daarnaast is de kijker na het zien van de documentaire wel een stuk wijzer maar ook verward doordat er in Emergency Shelter geen duidelijke boodschap naar voren komt.