25/09/2010
NFF dag 1
Gokverslaafden, Alzheimer en slagers
Utrecht heeft, zoals ieder jaar rond dit tijdstip, een grondige metamorfose ondergaan. Overal in het centrum staan gouden koeien en hangen grote doeken met daarop shots uit de inmiddels bekende en in mijn ogen erg fijne reclame voor het Nederlands Film Festival. Om de bezoekers wegwijs te maken naar de talloze locaties waar het NFF dit jaar plaatsvindt zijn op diverse plaatsen rood gespoten fietsen gestationeerd met daarop pijlen naar de desbetreffende locatie. Voor aanvang van de film wordt een variant op de NFF website getoond met daarop de laatste tweets en evenementen die later op de dag te bewonderen zijn. Ook worden beelden uit de eerder genoemde reclame getoond en wordt iedere film voorafgegaan door een welkomstpraatje. Ja, het is momenteel goed toeven in Utrecht voor de liefhebber van de Nederlandse film.
Tirza heeft woensdag 22 september het festival geopend en donderdag was mijn eerste festival dag, een mengelmoes van documentaires en speelfilms, kort en lang, iets wat ook typerend is voor het programma van het NFF.
The Player
De vader van regisseur John Appel was een man van spelletjes en raadsels. Dit domineerde zijn leven, hij hield van risico’s nemen, hij was gokverslaafd. In deze documentaire probeert Appel inzicht te krijgen in de levenswijze van zijn inmiddels overleden vader via drie personen die ook gokverslaafd zijn, ieder op hun eigen manier. De eerste is Harry Engels, een grote man die even extravagant gekleed gaat als dat hij leeft en toch is niet alles wat het lijkt, zoals eigenlijk altijd bij gokverslaafden. Harry is bookmaker bij de paardenraces en ondanks zijn vele vriendinnetjes nog altijd alleen in het leven. Het gokken boeit hem meer vertelt hij. Harry Holland zit in de gevangenis voor oplichting, hij heeft meerdere mensen en bedrijven voor fikse bedragen opgelicht om het uiteindelijk allemaal te vergokken, want dat boeit hem toch het meest. Ondanks herhaaldelijk tegen zichzelf zeggen dat hij gaat stoppen is hij zelfs in zijn huidige, alweer zesde, detentie bezig met oplichterij.
Ted Stolzenbach houdt van macht, tenminste zo beschrijft hij het gevoel wat hij krijgt als hij een casino binnenloopt, het liefst zit hij aan de pokertafel. De mannen zijn meesters in het verzinnen van leugens en het verbergen van emoties, want ze willen niet dat de buitenwereld het weet, ze willen hun eigen ding doen. Het krachtige van deze documentaire, naast het feit dat er een zeer interessante kijk op een ongewone manier van leven wordt getoond, is dat Appel nergens het gokken veroordeeld. Hij wil simpelweg weten hoe zij vader nu ongeveer in elkaar zat. De man die liever een bon riskeerde door fout te parkeren dan op de daarvoor bestemde parkeerplaats te parkeren, want dan was er een risico. Het was leuker als het fout kan gaan. Appel combineert humor met de serieuzere kant van het verhaal, want de ondoorgrondelijkheid van gokverslaafden lijkt Appel toch een klein beetje te kunnen doorgronden. Een lovenswaardige prestatie die Appel dan ook in 2009 de IDFA award voor Beste Nederlandse documentaire opleverde.
Mam
Deze korte documentaire wordt in combinatie met Van Later Zorg, een lange documentaire, vertoond. Beiden behandelen de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie. Mam bestaat uit een serie tableau vivants ofwel levende schilderijen, in deze statische shots zien we de familie van de moeder (van theatermaakster en actrice Adelheid Roosen) met Alzheimer proberen mee te gaan in haar moeders ziekte. Ze kleden zich zoals moeder kleed en gedragen zich zoveel mogelijk als moeder zich gedraagt. Dit levert enkele zeer bijzondere beelden op. De een zal struikelen over de beelden van de halfnaakte oude vrouw, die overigens totaal geen idee heeft dat ze gefilmd wordt vertelt cameraman Bart Majoor na afloop. Maar ik zag vooral de bijzondere manier waarop de familie met de vreselijke ziekte omging. Ze proberen vreugde te vinden in de persoon die eens hun moeder was, want Alzheimer kan een persoon volledig veranderen. Als dan op het eind toch enige herkenning en dankbaarheid in moeders ogen te zien is, levert dat een erg mooi gevoel op.
Van Later Zorg
Waar Mam vooral de vreugde probeert te zoeken in de ziekte van Alzheimer en zich niet bekommert om de problemen betreffende de zorg die daar bij komt kijken doet Van Later Zorg dit nadrukkelijk wel. De moeder van Claire Pijman gaat gedurende de film steeds meer dementeren. Claire besluit de moeder in huis te nemen want een verzorgingstehuis vindt ze maar niks. Dit zorgt echter voor problemen in het dagelijks leven van het gezin en als er een huis beschikbaar komt in dezelfde straat lijkt dat de ideale oplossing. Eenmaal gesetteld gaat het goed, maar naar een tijdje blijkt het nog steeds te veel. Haar baan, gezin en haar moeder zijn haast niet meer te combineren en dit levert stress, schuldgevoelens en wanhoop op. Dit wordt handycam-stijl in beeld gebracht, vaak bovenop de personen. Dit werkt in sommige scènes goed maar soms is het ook jammerlijk nietszeggend. Ook is het zonde dat er weinig interessante discussies tussen Claire en andere personen, zoals met haar zus, te zien zijn. Dit had de film zeker goed gedaan want ondanks dat de film nog geen uur duurt, is het niet altijd even boeiend.
Win/Win
Win/Win wordt vooraf gegaan door het kleine hapje In a Forest. Een initiatief van het Filmfonds onder het mom van het project Ultra Kort waarbij korte animatiefilms de hoofdfilm voorafgaan. De korte film mag dan niet heel bijzonder zijn, het initiatief is zeer prijzenswaardig.
Maar goed, Win/Win dus, draaiend om Ivan die zijn thuisbasis Vlaanderen heeft verlaten om te gaan werken bij een investeringsbank in Amsterdam. Ivan blijkt over uitzonderlijke kwaliteiten te bezitten en dit wordt opgemerkt door zijn baas, hij klimt in positie en haalt dagelijks tonnen binnen voor het bedrijf. Hij krijgt een luxe appartement en de secretaresse op wie hij een oogje had ziet hem ook steeds meer staan. Toch loopt niet alles op rolletjes, Ivan kan maar geen rust vinden in zijn nieuwe appartement en ook zijn sociale contacten geven weinig voldoening.
De film deed me een beetje denken aan Taxi Driver. Ook hier een persoon die worstelt met zijn eigen bestaan en rondstruint door de grimmige kant van een nachtelijke metropool, in dit geval Amsterdam. Verschil is echter dat Travis Bickle zware bagage meeneemt uit de Vietnamoorlog. Ivan rolt er gewoon in en er wordt geen reden gegeven voor zijn gebrek aan communicatieve vaardigheden of gebrek aan sociaal leven. Maar het grootste probleem is dat de debuterende Oscar van Rompay de film niet kan dragen. Hij doet het aardig maar dat is niet genoeg in een film die zo afhankelijk is van de hoofdrolspeler. De rest van de cast, waaronder bekende namen uit de theaterwereld zoals Leon Voorberg, Halina Reijn en Hans Kesting, komt nauwelijks aan bod en vervullen weinig bijzondere rollen. Zonde want het contrast tussen de flitsende zakenwereld en de eenzame wandeltochten door nachtelijk Amsterdam is erg verfrissend.
Het Bezoek
Het filmweekgeschenk is een nieuw initiatief van het Nederlands Fonds voor de Film ter promotie van de Nederlandse film. Ieder jaar maakt een bekende regisseur van eigen bodem dit filmweekgeschenk wat niet langer duurt dan 5 minuten. De film is gedurende het NFF door het hele land te zien in de bioscopen als voorprogramma. Ter introductie heeft het NFF ook een prijsvraag verbonden aan deze film. Wij als kijkers maken kans op op een jaar lang gratis naar de Nederlandse film en het enige wat we daarvoor hoeven te doen is antwoord geven op een simpele vraag op www.filmweekgeschenk.nl.
De film is dit jaar gemaakt door Jos Stelling (De Wisselwachter, Duska) en vertelt het verhaal van een onverzorgde man die bezoek krijgt. De man heeft echter geen trek in het bezoek en doet net of hij niet thuis is. Als de bezoekers blijven aandringen en de deur geopend wordt, kruipt de man snel in zijn grote kast. Humor en drama worden aardig verweven in deze short die verder weinig stof tot nadenken geeft.
Vreemd Bloed
In deze surrealistische en absurdistische tragikomedie volgen we een slagersfamilie in de jaren zestig en zeventig. Vader houdt van het slagersberoep en probeert deze passie met harde hand bij zijn vier zoons op te wekken. Dit alles speelt zich af tegen de achtergrond van een veranderende tijdgeest, nieuwbouw en de toename in strenge regelgeving.
In de film volgen we de jongste zoon, door zijn vader Jirre genoemd naar zijn eigen vader, maar door de rest wordt hij Kind genoemd. Kind doet zijn best om de liefde van zijn vader te winnen maar tegelijk wil hij geen slager worden, niet gek aangezien hij op zijn tiende al een koe moest doden van zijn vader. De tijd verstrijkt en de zoons groeien op. Zoon Cor begint voor zichzelf en dit zet de relatie met zijn vader op scherp. Kind is, samen met zijn oma, nog de meest normale uit het gezin. Hij komt midden in de strijd tussen Cor en zijn vader die de algemene strijd tussen het moderne en het ouderwetse weergeeft. Absurde en gitzwarte humor worden afgewisseld met sterke dramascènes en leveren een even vermakelijke als interessante film op.
De Stilte Rond Christine M.
Deze film wordt vertoond in het kader van De Spiegel van Holland, films die een afspiegeling zijn van de maatschappij uit die tijd. In dit geval gaat deze film uit de jaren 80 over het feminisme, qua tijdsperiode zit de film tussen de zogenoemde tweede en de derde feministische golf. De idealen van de feministische stromingen in Nederland waren grotendeels hetzelfde, het verschil in de verschillende ‘golven’ zit hem vooral in de speerpunten van hun idealen.
Janine van den Bos is een succesvol psychiater die enkele zeer speciale cliënten krijgt. Drie vrouwen die een brute moord hebben gepleegd op een onschuldige kledingwinkel eigenaar. De man is totaal verminkt gevonden in zijn kledingwinkel. Hoe heeft dit kunnen gebeuren gewoon tijdens de openingsuren? Maar interessanter is vooral de vraag, waarom hebben de drie vrouwen, die elkaar voor de daad nog nooit hadden gezien, deze brute misdaad gepleegd? De zaak houdt Van den Bos dag en nacht bezig, steeds meer voelt ze de behoefte om de dames écht te leren kennen, maar daarvoor zal ze ze toch moeten benaderen als vrouw in plaats van als psychiater.
De film is erg sfeervol, mede dankzij de typische jaren tachtig synthesizermuziek die niet misstaan zou hebben in een Dario Argento film uit die periode. Deze mysterieuze sfeer probeert regisseuse Marleen Gorris vol te houden tot het eind maar hier slaagt ze helaas niet in. Het tempo is traag en omdat de toedracht van de vrouwen al snel duidelijk is, breekt het trage tempo de film wat op. Als dan de onvermijdelijke ontknoping komt, krijg je een enorme bak aan feminisme over je heen gekieperd. Ook al wist je dat het ging komen, aangenaam is het niet door het gebrek aan subtiliteit. Wat rest is een mooi tijdsdocument wat helaas niet meer zo mysterieus kan zijn als het wellicht destijds was.
De film werd helaas op het NFF vertoond met een engelse dub geluidsband, eeuwig zonde en ook niet netjes in "de week van de Nederlandse film".