Shame

In 2008 verraste beeldend kunstenaar Steve McQueen met zijn magnifieke debuutfilm Hunger, een film over de noodlottige hongerstaking van Bobby Sands in een Noord-Ierse gevangenis. De nadruk op het lichaam en vooral het geweld ertegen koppelde McQueen aan prachtig geschoten long takes, de langste bijna twintig minuten. Nu is McQueen terug met een nieuwe kijk op het menselijk lichaam; Shame vertelt namelijk het verhaal van een seksverslaafde.




Brandon is een op het eerste oog succesvolle zakenman, maar zijn privéleven wordt belichaamd door anonieme seksuele escapades en lusteloze zelfbevrediging. De zaken raken gecompliceerd zodra zijn zusje Sissy bij hem intrekt en zijn leven ontwricht. Brandon zakt dieper en dieper weg in een smerige wereld van lusteloze seks en moet tevens de problemen van zijn zus aanhoren en oplossen.

Net als in Hunger weet McQueen ook nu met prachtige lange shots op de proppen te komen. Veel scènes bestaan uit een enkel shot of het centrale deel van de scène is in ieder geval een enkel lang shot. Dit leidt tot een indringend effect en prachtige cinema waarbij je het idee hebt dat de acteurs veel improvisatie toepassen. Vaak zijn de shots statisch van aard - het doet denken aan het camerawerk van Stanley Kubrick die ook regelmatig statische en koude shots maakte. En net als Kubrick kiest McQueen niet voor de makkelijke of positieve weg. Shame is een film die zich afspeelt in een nare wereld, een wereld waar een vrolijk einde uitgesloten is ondanks dat er toch enkele hilarische momenten in de film zitten die het iets minder mistroostig maken dan het had kunnen zijn.

Het acteerwerk in Shame is buitengewoon. Michael Fassbender had in Hunger al bewezen tot veel in staat te zijn en ver te gaan en ondanks dat hij fysiek minder moet afzien is het zeker een bijzondere rol. Fassbender en zijn personage geven zich letterlijk en figuurlijk bloot. De acteur moet alle vormen van emotie in ruim anderhalf uur tonen en laat zien dat hij een groot acteur is. Het is razend knap om te zien hoe Brandon vervalt van een bijna professionele verleider in een chique club en eindigt met een tien dollar ogend triootje in een aftands appartement. Deze finale seksuele escapade is er eentje van een tegelijkertijd intense, duistere maar ook filmische schoonheid met een overweldigende geluidsband. Nooit eerder zag seks er zo meelijwekkend uit, de tragiek is van Brandons hoofd af te lezen. De seks is in Shame niet opwindend, maar treurig en soms bijna afstotelijk. De enige keer in de film dat Brandon liefde kan bedrijven faalt hij hopeloos en zodra de vrouw in kwestie is afgedropen huurt hij een hoer in voor keiharde seks.

Het tweede verhaal dat de film vertelt - de relatie tussen Brandon en Sissy - is niet veel hoopvoller. Er sluimert een diep tragisch familiedrama tussen de twee dat maar niet opgelost kan worden. Waarschijnlijk ligt kindermisbruik hieraan ten grondslag en niet een incestueuze relatie tussen de twee zoals is gesuggereerd door anderen. Toch kent de film een emotioneel moment waaruit blijkt dat Brandon wel degelijk gesteld is op zijn zus. De door Sissy prachtig gezongen variant op ‘New York, New York’ is een glimp van hoop in een verder naargeestige en cynische wereld. Carey Mulligan speelt Sissy met verve en ontpopt zich ook langzamerhand als een groot actrice.

Steve McQueens visuele pracht en het geweldige spel van Fassbender en Mulligan maakt van Shame een bijzondere film, eentje waar jaren later nog over gesproken zal worden. Ook de narratieve structuur valt te prijzen. Er is niet per se een begin en een eind maar meer een observatie van een periode in iemands leven. Na de blik van McQueen op de gevolgen voor het lichaam na menselijk geweld laat hij nu op vrij expliciete wijze zien wat de gevolgen van seksverslaving voor het lichaam heeft. Dat houdt in dat de film niet voor al te preutse kijkers is weggelegd, al is het zeker geen porno. Shame is uniek, confronterend en geeft stof tot nadenken. Een meesterwerk.

Plaats uw reactie

Naam:

E-mail:

Uw e-mailadres wordt niet getoond.