Film-O-Rama Beter Beeld & Geluid, home cinema Nieuws Buis Agenda Bios Welbeschouwd Columns Film-O-Rakel Film-O-Rama Afmelden Profiel Aanmelden Registeren

 


18/02/2008
Van alle films die er jaarlijks gemaakt worden, weet slechts een klein deel het te redden tot de bioscoop en slechts een deel daarvan heeft daadwerkelijk succes. Dat betekent dat duizenden films een ander lot beschoren is. Veelal worden deze films veroordeeld tot een direct to video release en verdwijnen ze al snel in kelders van videotheken of stoffige archieven van distributiebedrijven. Om over de shredder nog maar te zwijgen. In het Verdomhoekje duiken we enkele gemiste pareltjes en films die simpelweg in de vergetelheid dreigen te geraken op en gunnen we ze weer wat daglicht.


Spoorloos

Spoorloos

Opsporing verzocht

Opsporing verzocht
Vraag jonge hond Eli Roth (maker van “geen spatje bloed, maar gewoon emmers" films als Cabin Fever en Hostel) wat volgens hem een echt verontrustende film is en hij zegt Spoorloos. Sommigen onder u zullen nu zeggen “wat is Spoorloos?", maar Roth heeft het toch echt over deze vergeten Nederlandse film. Spoorloos is zo’n film die zijn sporen wel degelijk heeft verdiend, maar bij ieder “lijstje" lijkt te ontbreken. Laten we immers niet vergeten dat de film in 1988 het Gouden Kalf won voor beste Nederlandse film en de critici award. Ook wordt de film geprezen door vele internationale (horror) regisseurs en het publiek van de vermaarde website IMDb beloont de film met een vorstelijke 8.1. Waarom de film niet wordt erkent in Nederland als een klassieker is dan ook vreemd. In de onlangs verschenen Canon staan wel films als Flodder, maar van Spoorloos is geen spoor te bekennen. Vandaar hieronder een hommage aan deze vergeten thriller.



Spoorloos
(gebaseerd op Tim Krabbé’s roman Het Gouden Ei) kent een vrij eenvoudig plot. Rex en Saskia gaan op vakantie naar Frankrijk met de auto. Ondanks een aantal kleine ruzies is de liefde tussen de twee duidelijk. Bij een tankstop besluit Saskia wat drinken te gaan halen, ze komt niet terug. Rex vermoedt een ontvoering en zet een zoektocht op touw, wat tot niets leidt. Drie jaar later krijgt Rex brieven van de kidnapper die de confrontatie met Rex aandurft. Dit vormt de aanzet tot een even originele als schokkende ontknoping.
 
Wat Spoorloos onderscheidt van andere thrillers is de geniale opzet van het verhaal. Na de introductie en verdwijning van Saskia, verplaatst de intrige zich in de richting van de kidnapper. We zien in stille, doch zeer gestileerde scènes de voorbereidingen van de kidnapper (dus na de opening gaat de film terug in de tijd, maar puur en alleen vanuit het perspectief van de slechterik). Ook de ongenadige ontknoping is er eentje die tijden in je hoofd blijft rondspoken.
 
Dus we hebben een prijswinnende film met internationale erkenning, mede door het inderdaad fantastische script die tot de laatste seconde verassend blijft. Waarom is Spoorloos dan bij het grote publiek zo onbekend? Een eerste aanduiding zou het jaar van uitkomen kunnen zijn. In 1988 had Nederland wel iets anders aan zijn hoofd, zeker in oktober toen de film uitkwam. Nederland was net Europees kampioen voetballen geworden en zat allicht nog in de roes van die overwinning. Een tweede, meer op film gerichte explicatie, is het feit dat in 1988 één van de meest succesvolle Nederlandse films uitkwam die alle andere Nederlandse films ruim achter zich liet: Amsterdamned van Dick Maas. Het moet ook worden gezegd: in tegenstelling tot het uiterst vermakelijke Amsterdamned is Spoorloos een film zonder grote sterren, bekende locatie, actie of humor. Het al vrij tragische verhaal wordt zonder al te veel opsmuk opgediend. Daarnaast is een groot deel van de film Frans gesproken, wat de Nederlandse handtekening minder evident maakt.
 
Dan het rare verhaal rondom regisseur George Sluizer. Hij is duidelijk een getalenteerd vakman, maar had zijn afdruk in filmland nog maar nauwelijk achtergelaten. Spoorloos is voor hem de grote doorbraak geworden en heeft dit kunststukje nooit meer kunnen herhalen. Sterker nog, de beste man begaat DE hoofdzonde van deze hele geschiedenis die een laatste uitleg zou kunnen zijn van de bij benadering grote onderschatting van Spoorloos. Verblind door het succes (wie zal het zeggen) besluit Sluizer om in 1993 een Amerikaanse remake te maken die de titel The Vanishing draagt. En wat een armetierig werk is het geworden. Waarschijnlijk ingefluisterd door producenten wordt het originele einde van tafel geveegd en in plaats daarvan is er een onvergeeflijk happy end.
 
Vergeet dus bij voorbaat al die afgrijzelijke Amerikaanse remake en probeer Spoorloos te vinden in de videotheek. In de jaren ’80 van foute komedies (De Gulle Minnaar) en kaskrakers als Amsterdamned is er toch ook een groot artistiek lichtpunt met deze nagelbijter van een film. Vergeten en ondergesneeuwd tussen grote publiekstrekkers, het neemt niet weg dat Spoorloos jammerlijk onderschat is gebleven al die tijd, want alleen al om de climax verdient Spoorloos een plek in het Canon van de Nederlandse film.
Camera Obscura op 15/10/2008




Spoorloos is naar mijn mening toch niet helemaal op zijn plaats in een verdomhoekje. De film is toch, zoals jezelf al zegt, "een prijswinnende film met internationale erkenning" en was een aardig succes aan de kassa, zowel in Nederland als over de grens. Bovendien is de film in de pers vrijwel unaniem met lof ontvangen en Tim Krabbe's novelle Het Gouden Ei is volgens mij nog steeds een veelgelezen boek en ik geloof zelfs nog steeds een favoriet op boekenlijsten op middelbare scholen. Mijn indruk is eerder dat Spoorloos juist een van de meest bejubelde Nederlandse films ooit is.

Ik zou dat Canon van de Nederlandse film verder ook niet al te serieus nemen. Dat Spoorloos het niet heeft gehaald, zegt niet veel over de eventuele miskenning of veronderstelde onbekendheid over de film.

Maar extra aandacht voor een goede film kan nooit kwaad. Wat dat betreft prima om de film een plaatsje te geven!
Ralph op 15/10/2008

Wie kotst kan de gal verwachten
Bij de aanvankelijke release heeft de film idd veel aandacht gekregen. Ik denk echter dat het verdedigbaar is dat de film momenteel behoorlijk onbekend is bij "het grote publiek", terwijl Turks Fruit, Flodder en zelfs Fanfare algemeen bekende titels zullen zijn. daarnaast is de film volgens mij niet vaak op tv, geen grootse dvd-releases...


hoe dan ook altijd goed om te horen dat mensen de film kennen en waarderen :)