Door Erwan Ticheler
26/11/2011
IDFA: Michel Petrucciani, El Gusto en Anda Union
Muziek, muziek en nog eens muziek!
Een van de programmaonderdelen van het IDFA is dit jaar muziek dus laat ik van de gelegenheid gebruik maken om drie muziekdocumentaires te bespreken. Zoals verwacht nemen de drie films verschillende genres ter hand en weten ze op hun eigen manier de muziek op unieke wijze te verbeelden.
Michel Petrucciani
Ik meende aardig wat van jazz te weten, maar zelfs na navraag wisten maar weinigen af van het bestaan van de titelnaam van deze documentaire. En dat terwijl zijn verhaal even bijzonder als excentriek is. Michel Petrucciani, een vent van een meter en twee centimeter die geboren werd met een afwijking die hem niet enkel klein maakte maar er ook voor zorgde dat zijn botten meer dan fragiel zijn. Hoe wonderlijks is het dan dat Michel uit zou groeien tot cultheld bij uitstek; een jazzpianist die met de groten der aarde zou spelen en deze zelfs zou overtreffen maar toch voor het grote publiek als tamelijk onbekend te boek staat.
Het feit dat de pianist nauwelijks een naam heeft in de geschiedenis van de jazz is na het zien van deze documentaire en gotspe. Immers, de man wordt onder collega’s gezien als een der groten van de jazz sinds pakweg eind jaren ’70 en wist ondanks zijn lichamelijke handicap een muzikant pur sang te zijn, een vent die als geen ander de piano eigen wist te maken. Petrucciani zelf komt regelmatig aan het woord, maar ook ander jazzmusici en ex-vrouwen en geliefden doen hun zegje. Petrucciani was een bon vivant en sleet vrouwen bij de vleet wat leidt tot fascinerende en toch soms ook nare anekdotes, want ondanks dat de man virtuoos was achter de vleugel liet zijn roekeloze levensstijl sporen na. Al met al een zeer interessante biopic over een vergeten fenomeen.
El Gusto
Chaabi. Een muzieksoort ontwikkelt in de kasbah van Algiers ten tijde van de naoorlogse Franse onderdrukking en een fascinerende mix van Arabische, Joodse en Andalusische invloeden is het centrale thema van deze geweldige documentaire. De muziek wordt gekoppeld aan een wonderlijke hereniging van oorspronkelijke bewoners van Algiers ten tijde van de gouden tijd van de chaabimuziek - begin jaren ’50 - en de broeierige geschiedenis van Algerije met de onafhankelijkheidsoorlog en diens gevolgen.
De documentaire kent een wonderlijk verloop. Wat begint als een persoonlijk verhaal van de regisseuse ontpopt zich tot een geschiedenis van Algerije en in het bijzonder de strijd voor onafhankelijkheid tot een zoals eerder vermelde hereniging van ‘echte’ chaabimusici. Kijkers die al het nodige weten van Algerije en diens geschiedenis zullen genieten van de fraai geschoten beelden in de kasbah van Algiers en de anekdotes en mensen die minder tot totaal niet bekend zijn met de kroniek van het land krijgen een fraaie les in (post)kolonialisme. Maar meer dan dat gaat El Gusto over chaabi, de prachtige muziek die de rode draad vormt en uitmondt in een niet voor te stellen concertreeks over de hele wereld. Een triomf voor muziek, geschiedenis en het niet altijd even fraaie verleden.
Anda Union
Hanggai is al een paar jaar een ware cultband in Nederland en omstreken. De band speelt traditionele Mongoolse muziek met een hedendaagse twist wat het tot ware feestmuziek maakt, in de beste zin van het woord. Anda Union lijkt in enig opzicht op Hanggai, al zijn ze iets traditioneler. De documentaire wisselt concertregistraties af met een naderend huwelijk van een van de bandleden waarbij de groep dwars door Mongolië kruist.
Anda Union is een bij tijden fraaie ode aan Mongoolse muziek en het desolate landschap van het land. Helaas is de film hier en daar ook erg traag en zijn de bandleden niet heel erg interessant ook al kennen ze hun eigenaardigheden en zuipen ze er flink op los - niet voor niets is het enige Nederlandse woord dat Hanggai kent “proost!”. Maar goed, genoeg Hanggai. Tussen de nummers door zien we het mistroostige bestaan in het land en soms momenten van pure shock op het scherm waarbij een geit wordt opengereten. Helaas moet de film het buiten deze spaarzame originele momenten vooral hebben van de muziek die gelukkig uitstekend is. Anda Union is een band met pit wat wel blijkt uit de concertbeelden, en de bandleden zijn prefect op elkaar ingespeeld. Deze momenten zijn zonder meer de hoogtepunten van de film en na het zien van de documentaire kan je bijna niet wachten de band live te zien, iets wat overigens ook geldt voor de hierboven besproken titels al is Michel Petrucciani helaas overleden.
Geen trailer, wel muziek: