Door Julius Koetsier
22/07/2012
De evolutie van de Disneyprinses
Brave
En dan Brave. Volgens velen dus Pixars hervertelling van Disneys welbekende prinsessenverhaal. Er zijn inderdaad overeenkomsten: prinses Merida gaat niet akkoord met de uithuwelijking die haar ouders voor haar gepland hebben, en roept de hulp in van een heks om haar leven te veranderen – wat natuurlijk uit de hand loopt. Dat verhaal kennen we.
Maar vanaf dat moment neemt Brave een geheel andere wending dan je zou verwachten. Want het is niet Merida die door de heks betoverd wordt, maar haar moeder, Koningin Elinor. Elinor verandert in een beer, en moet vervolgens samen met Merida op de vlucht voor haar man, Koning Fergus, een woeste jager die beren het liefst opgezet in zijn troonzaal ziet. Op hun avontuur groeien Elinor en Merida dichter naar elkaar toe en leren ze elkaar te begrijpen. De mannen in het verhaal dienen enkel als antagonisten of marginale comic relief; romantische liefde is geheel afwezig.
Het is daarom onbegrijpelijk dat Brave zo vaak voor een typische Disneyprinsessenfilm wordt versleten. Eén van de belangrijkste factoren die dat genre definiëren, is het verlangen van de prinses naar een man. Of het nu de passieve Assepoester is, die door om het even welke prins meegenomen wil worden, of de rebelse Jasmine, die zelf een jongen uit wil zoeken - getrouwd wordt er sowieso. Daar kom je niet omheen.
Brave zegt: nee. Geen compromis. Geen toevallige ontmoeting met een jongen die tóch wel leuk blijkt te zijn, waardoor het uithuwelijkingsprobleem gemakkelijk opgelost wordt; dat zou te simpel (en te Disney) zijn. Nee, er komt gewoon geen huwelijk.
Dat Brave de prinses-prins-romantiek vervangt door moeder-dochter-liefde is een radicale verstoring van de genreconventies, zeker omdat moeders normaalgesproken opvallend afwezig zijn in prinsessenfilms.
Maar er is nóg iets waarin Brave significant afwijkt van eerdere prinsessenfilms: Merida is een actieve politica. Het beeld van de prinses dat Disney traditioneel verkoopt, is dat van een knap, rijk meisje in een mooie jurk, dat de hele dag lekker doet waar ze zin in heeft met haar droomprins. Dat is wat het inhoudt om prinses te zijn: dure kleren dragen in de armen van een schitterende man.
Merida, echter, neemt haar verantwoordelijkheid als monarch: tegen het einde van de film houdt ze een toespraak waaruit blijkt dat zij de leider zal zijn die haar volk nodig heeft. Ze overtuigt niet alleen haar ouders ervan haar uithuwelijking af te blazen; ze overtuigt het volk ervan dat die traditie sowieso afgeschaft moet worden.
Waar eerdere Disneyprinsessen alleen hun eigen problemen oplossen (of laten oplossen door de prins), verbetert Merida de wereld waarin ze leeft. En daarmee verbetert Pixar het prinsessengenre.
