Door Maarten Melon a.k.a. Draven

Wanneer de overledene nog maar net goed en wel onder de grond ligt, sluipen beiden naar de omgewoelde grond om de dode terug op te graven en uit zijn kist te halen. De twee lijkenpikkers zijn Henry Frankenstein en diens kreupele, gebochelde assistent Fritz. Frankenstein, een bijzonder intelligent medisch student is werkelijk geobsedeerd door het terug tot leven brengen van dode materie en denkt eindelijk het geheim hiervan achterhaald te hebben. Om dit te bewijzen, creëert hij uit verschillende lijken een nieuw wezen dat hij door middel van elektriciteit tot leven zal wekken. Zijn opvattingen en experimenten werden op de universiteit echter niet warm onthaald, niet in het minste door zijn mentor Dr. Waldman. Gefrustreerd door de tegenkantingen, verliet hij de school en nam zijn intrek in een verlaten en bouwvallige wachttoren waar hij op het punt staat zijn grootste succes ooit te boeken.

Zijn verloofde Elizabeth maakt zich echter zorgen. Na vier maanden eindelijk nog eens een brief te hebben ontvangen, besluit ze dat het welletjes is geweest en vraagt hun beider vriend Victor Moritz haar naar Frankenstein te brengen. Onderweg plegen ze nog een bezoekje aan Dr. Waldman die uiteindelijk beslist hen te vergezellen. Eenmaal aangekomen zijn ze getuige van de spectaculaire geboorte van Het Monster al wordt snel duidelijk dat dit nieuwe leven noch over de fysieke noch intellectuele capaciteiten beschikt om te aarden in de huidige maatschappij. Getormenteerd door Fritz trekt het wezen uiteindelijk de kaart van geweld en, geholpen door zijn bovenmenselijke kracht, brengt hij de gebochelde om het leven. De extase waarin Frankenstein zich vertoefde maakt hierdoor snel plaats voor een gevoel van totale mislukking waarna hij in elkaar stuikt. Waldman belooft hem Het Monster te zullen vernietigen waarna Henry zich laat overhalen terug te keren naar Goldstadt waar alles in gereedheid wordt gebracht voor zijn huwelijk met Elizabeth. Hun bruiloft zal weliswaar niet vlekkeloos verlopen aangezien Waldman faalt in zijn opzet en het wezen weet te ontsnappen.

De roman Frankenstein; or, The Modern Prometheus (Mary Shelly, 1818) was een waar schot in de roos en deed vanaf de publicatie de hoofden van menig mensen in de audiovisuele wereld duizelen. In 1823 viel Het Monster al voor een eerste keer te bewonderen in een theaterstuk waarna drie jaar later een nieuwe toneelversie op de planken verscheen. Het boek vertalen naar het witte scherm bleek iets langer te duren, al is het fout te denken dat deze adaptatie uit 1931 met James Whale als regisseur de eerste was. Zowel in 1910, 1915 als nog eens vijf jaar later werden er (kort)films uitgebracht al wordt de vertolking van Boris Karloff aanzien als de echte filmische oervader van dit memorabele personage.

Echter was het niet Karloff, maar lange tijd Bela Lugosi die Het Monster had moeten spelen. Door het succes van Dracula werd hem eerst de rol van Henry Frankenstein aangeboden, maar daar had Universal zelf geen oren naar. Aangezien Lugosi furore had gemaakt als vampier, moest en zou hij in de nieuwe prent ook het bovennatuurlijke wezen vertolken. Dit tot groot ongenoegen van Lugosi zelf die uiteindelijk weigerde aangezien hij in het toenmalige script een nagenoeg onherkenbare bruut zou spelen zonder één enkele lijn dialoog. Toch stemde hij tijdens de opnames van Dracula toe een screentest van om en bij de twintig minuten op te nemen. Hieruit bleek dat ook de make-up nog ver van het iconische werk van Jack Pierce stond, want de look van het in elkaar geflanste wezen leek eerder op een kopie van de golem uit het Duitse Der Golem, wie er in die Welt kam (1920). Bela Lugosi zou zijn beslissing voor eeuwig beklagen want Karloff werd door zijn vertolking een immens grote ster en was een van de weinige acteurs uit de Universal Classic Monster films die later niet getypecast zou worden. De man had de rollen voor het rapen en leverde geweldige acteerprestaties in diverse genres.

Dat Boris uitmuntend is mag niet verbazen al wordt die standaard door de andere acteurs en actrices ook hoog gehouden. Enkel John Boles (Victor Moritz) valt ietwat uit de toon hoewel de hoofdmoot van zijn lijnen zich beperkt tot het eerste half uur. Smullen is het bovendien van de acteerprestatie van Colin Clive (Frankenstein) die hier echt wel een geweldig personage voorgeschoteld kreeg. Zowel de excentrieke, maniakale kant als de intelligente en menselijke brengt hij prima ten berde. Jammer genoeg liep het privé spaak en greep hij veelvuldig naar de fles. Zes jaar na de première van Frankenstein stierf hij op amper 37-jarige leeftijd aan de gevolgen van jarenlang alcoholmisbruik. Zelfs zonder de aanwezigheid van Lugosi was er op de set trouwens nog steeds sprake van een kleine Dracula-reünie: zowel Dwight Frye (Fritz) als Edward Van Sloan (Waldman) ontmoetten er elkaar opnieuw.

De release van Frankenstein had daarenboven wat voeten in de aarde aangezien diverse censors de schaar erin wilden zetten. Hoewel de inspiratie van de makers meer bij de afgezwakte theaterversies dan de roman lag, waarin de voornaam van Frankenstein Victor is en niet Henry, er van Fritz geen sprake is en veel meer informatie wordt geboden omtrent de agressiviteit van Het Monster, hadden allen problemen met twee scènes die dan ook ingekort werden. De eerste is de uiting van Frankensteins grootheidswaanzin wanneer duidelijk wordt dat hij in zijn opzet geslaagd is. De dialoog: "In the name of God!? Now I know what it feels like to be God!" moest onder druk van katholieke groeperingen verwijderd worden. Vervolgens was er de scène waarin Henry's creatie ongelukkig een meisje om het leven brengt door haar in het water te slingeren, overtuigd dat ze net als de zopas geworpen bloemen op het oppervlak zal blijven drijven. Dat segment moest stoppen wanneer een treurige, gefrustreerde Karloff merkt dat hij geen bloemen meer heeft en we een close-up te zien krijgen van zijn lege handen. Aangezien de toenmalige kijker later te weten komt dat het kind dood is, veranderde dit weliswaar volledig de teneur van het stukje: weg is het onschuldige aspect van het iconische personage.

Frankenstein is en blijft een mijlpaal in de geschiedenis van de horrorfilm. De creatie van het wezen, de fantastische set-designs waaronder het laboratorium door Kenneth Strickfaden, Het Monster zelf, de "It's alive!" kreet, de woedende menigte gewapend met toortsen en hooivorken,… Al deze stukjes zijn met recht en rede voor eeuwig op het netvlies van de horrorminnende wereld gebrand. Het succes van de film oversteeg zelfs dat van Dracula waarna Universal Studios besloot om vier jaar later hun allereerste sequel ooit uit te brengen: Bride of Frankenstein.