Door Erwan Ticheler

Spoorloos (gebaseerd op Tim Krabbé’s roman Het Gouden Ei) kent een vrij eenvoudig plot. Rex en Saskia gaan op vakantie naar Frankrijk met de auto. Ondanks een aantal kleine ruzies is de liefde tussen de twee duidelijk. Bij een tankstop besluit Saskia wat drinken te gaan halen, ze komt niet terug. Rex vermoedt een ontvoering en zet een zoektocht op touw, wat tot niets leidt. Drie jaar later krijgt Rex brieven van de kidnapper die de confrontatie met Rex aandurft. Dit vormt de aanzet tot een even originele als schokkende ontknoping.

 

Wat Spoorloos onderscheidt van andere thrillers is de geniale opzet van het verhaal. Na de introductie en verdwijning van Saskia, verplaatst de intrige zich in de richting van de kidnapper. We zien in stille, doch zeer gestileerde scènes de voorbereidingen van de kidnapper (dus na de opening gaat de film terug in de tijd, maar puur en alleen vanuit het perspectief van de slechterik). Ook de ongenadige ontknoping is er eentje die tijden in je hoofd blijft rondspoken.

 

Dus we hebben een prijswinnende film met internationale erkenning, mede door het inderdaad fantastische script die tot de laatste seconde verassend blijft. Waarom is Spoorloos dan bij het grote publiek zo onbekend? Een eerste aanduiding zou het jaar van uitkomen kunnen zijn. In 1988 had Nederland wel iets anders aan zijn hoofd, zeker in oktober toen de film uitkwam. Nederland was net Europees kampioen voetballen geworden en zat allicht nog in de roes van die overwinning. Een tweede, meer op film gerichte explicatie, is het feit dat in 1988 één van de meest succesvolle Nederlandse films uitkwam die alle andere Nederlandse films ruim achter zich liet: Amsterdamned van Dick Maas. Het moet ook worden gezegd: in tegenstelling tot het uiterst vermakelijke Amsterdamned is Spoorloos een film zonder grote sterren, bekende locatie, actie of humor. Het al vrij tragische verhaal wordt zonder al te veel opsmuk opgediend. Daarnaast is een groot deel van de film Frans gesproken, wat de Nederlandse handtekening minder evident maakt.

 

Dan het rare verhaal rondom regisseur George Sluizer. Hij is duidelijk een getalenteerd vakman, maar had zijn afdruk in filmland nog maar nauwelijk achtergelaten. Spoorloos is voor hem de grote doorbraak geworden en heeft dit kunststukje nooit meer kunnen herhalen. Sterker nog, de beste man begaat DE hoofdzonde van deze hele geschiedenis die een laatste uitleg zou kunnen zijn van de bij benadering grote onderschatting van Spoorloos. Verblind door het succes (wie zal het zeggen) besluit Sluizer om in 1993 een Amerikaanse remake te maken die de titel The Vanishing draagt. En wat een armetierig werk is het geworden. Waarschijnlijk ingefluisterd door producenten wordt het originele einde van tafel geveegd en in plaats daarvan is er een onvergeeflijk happy end.

 

Vergeet dus bij voorbaat al die afgrijzelijke Amerikaanse remake en probeer Spoorloos te vinden in de videotheek. In de jaren ’80 van foute komedies (De Gulle Minnaar) en kaskrakers als Amsterdamned is er toch ook een groot artistiek lichtpunt met deze nagelbijter van een film. Vergeten en ondergesneeuwd tussen grote publiekstrekkers, het neemt niet weg dat Spoorloos jammerlijk onderschat is gebleven al die tijd, want alleen al om de climax verdient Spoorloos een plek in het Canon van de Nederlandse film.